«حیّ علی الصلاة»

نخست باید دانست تمام احکام الهى داراى حکمت و علت هستند، ولى عقل بشر از رسیدن به تمام این حکمت‌ها قاصر است. چگونگی اداى اذان و اقامه از احکام تعبّدى است که داراى حکمت‌هاى معنوى است که برخى از این حکمت‌ها در کلام ائمه معصومین(ع) منعکس شده و برخى نیز با دقت در فلسفه تشریع آنان قابل درک است و برخى از حکمت‌ها نیز از عقل بشرى مخفى مانده است.
کلمه «حَىّ» در ادبیات عربى اسم فعل و داراى معناى امرى است؛ یعنى بشتاب. در«حىّ‏ على‏ الصّلوة» یعنی بشتاب به سوی نماز که در واقع این جمله اذان و اقامه ترغیب و تحریکى بر انجام نماز است.
امام علی(ع) از پیامبر(ص) درباره تفسیر اذان پرسید و پیامبر به تفسیر فقرات اذان پرداخت تا این‌که در تفسیر «حىّ‏ على‏ الصّلوة» فرمود: «حىّ‏ على‏ الصّلوة؛ یعنی اى امت احمد! (اسلام)، دینى است که خدا و رسول خدا براى شما پدید آوردند پس آن‌را تباه نکنید، بلکه به آن بپردازید تا خدا شما را بیامرزد، نماز خود را ادا کنید که آن ستون دین شما است»
«حىّ‏ على‏ الصّلوة، حىّ على الفلاح و حىّ على خیر العمل» در اذان و اقامه یادآوری این حقیقت است که، نماز باعث رستگارى و بهترین اعمال است. پس با شوق و رغبت باید متوجّه آن بود. به دیگر سخن؛ اذان به عنوان نشانه و اعلام ورود به وقت نماز است. در حالى‌که اقامه، مقدمه آغاز ارکان نماز می‌باشد. با اذان مردم براى اقامه نماز خبر می‌شوند و با اقامه براى اداى نماز آماده می‌گردند.